Het verschil tussen leren en zonder meer accepteren
Het geloof stelt dat…. en verordonneert te aanvaarden dat….. . Dit is het ene leerstelsel. Er is een godheid en daarmee basta. Zo is het en niet anders. Ik ben er sterk voor om de twee denkwijzen en leerstelsels die we kennen sterk gescheiden te houden. Het andere model is, dat we een hypothese stellen, analyses maken en onderzoek doen, experimenten uitvoeren en ten slotte concluderen en bewijzen.
Dat laatste is maar goed ook. Stel dat we ergens een brug, een dijk, of een stormvloedkering willen. Het godsgeloof kan dan leiden tot de conclusie dat als de godheid een brug had gewild, hij daarvoor wel zou hebben gezorgd. De seculiere redenering is: laten we nagaan of dat kan en hoe het moet en het de TU Delft vragen.
Een dagles
De religieschool leert niets. Hooguit hoe je je moet gedragen wil die godheid jou zien zitten. Zij is daarmee geen universiteit. Het onderwijs kan in een dag worden afgehandeld. ’s Ochtends leer je de godsdaden. Genesis lezen duurt slechts een paar uur.
‘s Middags hoor je hoe je dient te handelen. Zo ingewikkeld zijn die regels niet. De navolging wel, maar dat is vers twee.
Je moet dan wel eerst de taal hebben geleerd en leren lezen, maar niet per se. Het kan je ook gewoon worden verteld. Vaak gebeurt dit ook zo. Het is een succesvolle eendagscursus, zoveel is duidelijk. De rest van het boek praat de schoolmeester vooral over zichzelf.
Op een universiteit wordt een scala van disciplines aangeboden, zoals diverse talen, wiskunde, natuurkunde, scheikunde, biologie enz. enz. Er kan meer worden geweten dan een mens kan bevatten. Zo blijkt taal te zijn gebaseerd op tekens, hetzij letters, hetzij andere symbolen en vereisen rekenen en wiskunde op zijn minst begrip van cijfers en getallen. Mensen hebben dat allemaal uitgedokterd en leren nog elke dag bij.
Weinig antwoorden
Uit Genesis verneem je dat die godheid de wereld en alles daarin schiep. Hoe dat gebeurde, wordt voor geen millimeter uitgelegd. Ook wanneer dit geschiedde of waar krijg je niet te horen. Zelfs de vraag waarmee werd het heelal geschapen, wordt niet beantwoord. Wel dat het ontstond, maar niet waarmee, want de schepping zelf is het product en levert niet zijn eigen middelen of grondstoffen. En ook de vraag waarom dat alles, levert geen respons op. Dat moeten we zelf maar uitvogelen. Daarmee zijn we inmiddels toch al zo’n kleine 3000 jaar bezig en het antwoord blijft nog steeds uit.
Die twee leerstelsels verschillen hogelijk van elkaar. Het is net alsof je twee verkeersscholen hebt waar je je rijexamen kunt doen. De ene school leert ons rijden, zoals we dit in de praktijk kennen. De andere school leert ons rijden, waarbij de auto zich op zijn kop voortbeweegt, hoewel we deze verkeerssituatie nergens aantreffen. Pas als je verongelukt, dus dood gaat, blijkt in het hiernamaals hoe de zaak in elkaar steekt, vertelt je de instructeur.
Langs lijnen van geleidelijke kennisvergaring
Die wereldse universiteiten maken dat stap na stap, onderzoek na onderzoek, een gedetailleerder beeld ontstaat van het heelal en de ontwikkeling daarvan, ook op het niveau van de aardse natuur in de hoedanigheid van materie, flora, fauna en bovenal de mensheid. De uitkomst van die bevindingen is dat er triljoenen onderdelen zijn in de vorm van hele kleine dingen als quarks, protonen, neuronen, elektronen en atomen en zo groter en groter tot sterren en planeten toe. Ook wij zelf kennen al binnen ons lijf hoeveelheden onderdelen die in de miljarden lopen. Kortom het is veel en complex en zit bovendien aan elkaar vast als een mozaïsche supereenheid dankzij onvoorstelbaar lastig te begrijpen wetten c.q. wetmatigheden.
Daarover lees je in Genesis en de rest van de Bijbel geen jota. We moesten er blijkbaar zelf maar achter zien te komen. Dat gebeurde ook en we zijn nog lang niet uitgeleerd. Maar nu we tot die enorme inzichten zijn gekomen en daar ook mee werken, heet het ineens, dat nu juist hieruit blijkt dat er een godheid is. Hallo zeg, eerst onbeargumenteerd stellen dat…, vervolgens eigenlijk toch wel eisen dat zonder meer te aanvaarden en nu ook nog onze bevindingen claimen als bewijs van zijn bestaan. Want die complexiteit en fijnstelling ontstond niet zomaar. Klopt, dat is nu net wat die mensheid heeft geconstateerd met daarop een natuurlijk en fascinerend antwoord.
En die claim vindt ook nog eens plaats op basis van verzamelde en streng geselecteerde geschriften, waarin op de meeste vragen geen antwoord wordt gegeven. Daartegenover staan voor mij de universitaire leerinstituten waar de menselijke ontdekkingsreis zich voltrekt en tegelijk nieuwe kennistoepassingen worden uitgedacht en uitgevonden. En niet te vergeten de honderden boeken die beschrijven hoe het wel zit en vooral ook antwoord geven op al die vragen behoudens die ene van het waarom, maar dat houdt ons voorlopig wel mooi bezig.